TY - JOUR ID - 4714 TI - تحلیل فرسایندگی بادهای ایستگاه‎های سینوپتیک استان کرمان با استفاده از گل‎باد، گل‎طوفان و گل‎ماسه JO - مجله مدیریت خاک و تولید پایدار JA - EJSMS LA - fa SN - 2322-1267 AU - زمانی, سمیرا AU - محمودآبادی, مجید AU - یزدان پناه, نجمه AU - فرپور, محمدهادی AD - دانشجوی دکتری گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه شهید باهنر کرمان AD - دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه شهید باهنر کرمان، AD - دانشیار گروه مهندسی آب، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران، AD - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه شهید باهنر کرمان Y1 - 2019 PY - 2019 VL - 9 IS - 2 SP - 23 EP - 43 KW - فرسایش بادی KW - گل‎باد KW - گل‎طوفان KW - پتانسیل حمل ماسه KW - استان کرمان DO - 10.22069/ejsms.2019.14813.1810 N2 - چکیدهسابقه و هدف: فرسایش بادی یکی از مهمترین جنبه‌های تخریب اراضی در مناطق خشک و نیمه‌خشک نظیر استان کرمان ‌محسوب می‌شود. مهمترین عوامل فرساینده مؤثر در فرسایش بادی و تولید رسوب، جهت و سرعت باد هستند. هدف پژوهش حاضر، تجزیه و تحلیل بادهای فرساینده به‌منظور تعیین جهت غالب بادهای طوفان‌زا و همچنین بررسی وضعیت و پتانسیل فرسایش بادی در مناطق مختلف استان کرمان در بازه 8 تا 11 ساله می‌باشد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش، داده‌های 12 ایستگاه‌ سینوپتیک استان کرمان طی یک دوره آماری 8 تا 11 ساله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این راستا با استفاده از نرم‌افزار WR Plot View، تحلیل و رسم گل‌بادها و گل‌طوفان‌های ایستگاه‌های منتخب استان انجام شد. از طرفی، گل‌ماسه‌های ایستگاه‌های مورد مطالعه نیز با استفاده از نرم‌افزارSand Rose Graph 3 رسم و شاخص‌های مختلف حمل ماسه و جهت حمل رسوب تعیین شد. یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل گل‌باد سالانه استان کرمان نشان داد که به‌طور کلی، در نیمه غربی استان، بادهای غربی و جنوب غربی و در نیمه شرقی، بادهای شمالی فراوانی بیش‌تری دارند. نتایج تحلیل گل‌طوفان گویای این مطلب بود که فرساینده‌ترین بادها در اغلب ایستگاه‌ها عمدتاً از جهت‌های غرب و جنوب غرب وزیده و تنها در ایستگاه‌های بم و شهداد از جهت شمال و در ایستگاه زرند از جهت‌های جنوب غرب و شمال شرق وزیده است. طبق این تحلیل، ایستگاه‌های جیرفت، سیرجان و کهنوج به‌ترتیب با 9/94، 0/8 و 0/12 درصد بیشترین درصد فراوانی باد را در کلاس‌های سرعت 7/6≥، 7/6 تا 7/7 و 7/7 تا 8/9 متر بر ثانیه به خود اختصاص دادند. در کلاس‌های سرعت بالاتر یعنی 8/9 تا 8/11، 8/11 تا 9/13 و 9/13≤ متر بر ثانیه، ایستگاه رفسنجان به‌ترتیب با 9/10، 0/5 و 1/4 درصد، بیشترین فراوانی را در بین همه ایستگاه‌ها داشت. تحلیل جهت بردار برآیند حمل ماسه (RDD ) نشان داد که جهت حرکت ماسه در ایستگاه‌‌های واقع در نیمه غربی استان عمدتاً به‌سمت شرق و شمال شرق و در ایستگاه زرند از شمال غربی به جنوب شرقی و در ایستگاه‌های شهداد و بم از سمت شمال به سمت جنوب است. کم‌‌ترین‌‌ مقادیر کل توان حمل ماسه (DPt ) مربوط به ایستگاه‌‌های بافت و جیرفت به‌ترتیب با 398 و 400 واحد برداری و بیش‌‌ترین مقدار آن متعلق به ایستگاه رفسنجان با 1665 واحد برداری بود. به جز ایستگاه‌‌های بافت و جیرفت که دارای قدرت فرسایشی متوسطی ‌بودند، در سایر ایستگاه‌ها قدرت فرسایش بادی بالا بود. تحلیل شاخص همگنی جهت باد (UDI ) نیز نشان داد که به استثنای دو ایستگاه جیرفت و زرند که بادها، دارای تغییرپذیری زیاد و چند جهته ‌هستند در سایر ایستگاه‌ها، تغییرپذیری بادها متوسط و دو جهته با زاویه منفرجه ‌است.نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان داد که هرچند تحلیل فرسایندگی باد اطلاعات ارزشمندی در خصوص وضعیت فرسایش بادی و حمل ذرات رسوب بدست می‌دهد، ولی برای تحلیل واقعی‌تر فرسایش بادی استان لازم است داده‌های مربوط به سرعت آستانه فرسایش بادی و نیز فرسایش‌پذیری خاک‌ها نیز مورد توجه و استفاده قرار گیرد. UR - https://ejsms.gau.ac.ir/article_4714.html L1 - https://ejsms.gau.ac.ir/article_4714_5a7b7a44f656fc04ab671516c3749e81.pdf ER -