مدل سازی هیدرولوژیکی تغییرات زمانی و مکانی منابع آب آبی و سبز در حوضه آبخیز جوانمردی با استفاده از مدل SWAT

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه صنعتی اصفهان

2 دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان

چکیده

ارزیابی جامع منابع آب در مقیاس زمانی و مکانی، می‌تواند راهکاری مؤثر برای درک تجدیدپذیری منابع آب و مدیریت بهینه آن در حوزه‌های آبخیز را فراهم آورد. در این پژوهش، مدل SWAT برای برآورد مؤلفه‌های منابع آب آبی و آب سبز (ذخیره و جریان آب سبز) در حوزه آبخیز جوانمردی استفاده شد. برای این منظور ابتدا شبیه‌سازی رواناب ماهانه با استفاده از این مدل انجام و سپس خروجی مدل با استفاده از الگوریتم SUFI-2 در بسته نرم‌افزاری SWAT-CUP مورد واسنجی و اعتبارسنجی قرار گرفت. نتایج شبیه‌سازی رواناب رضایت بخش بود به گونه‌ای که مقادیر ضریب تبیین و نش- ساتکلیف در مرحله اعتبارسنجی به ترتیب 75/0 و 74/0 بود که نشان می‌دهد مدل به خوبی توانسته رواناب را شبیه‌سازی کند. مقدار آب آبی در مناطق مرکزی و شرقی حوزه، کم‌تر از 40 میلیمتر در سال بود درحالیکه در ارتفاعات جنوبی، شمال‌غربی و بخش غربی حوزه آبخیز، بیش‌تر از 60 میلیمتر در سال بدست آمد. زیرحوزه‌های شمالی منطقه مورد مطالعه دارای کم‌ترین میزان جریان آب سبز (400 تا 451 میلیمتر در سال) بودند و پس از آن بخش مرکزی، دارای مقادیر جریان آب سبز بیشتری نسبت به نقاط شمالی بود. مقدار ذخیره آب سبز در بیشتر زیرحوزه‌ها بیش از 81 میلیمتر و مقدار بیشینه آن 142 میلیمتر در سال بدست آمد. نتایج بدست آمده از برآورد مؤلفه‌های هیدرولوژیکی، اطلاعات مفیدی را در خصوص توزیع مکانی (در مقیاس زیرحوزه) و زمانی (سالانه و ماهانه) منابع آب ارائه می‌دهد که می‌توان از آن برای برنامه‌ریزی‌های بلند مدت و مدیریت بهینه حوزه‌های آبخیز استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Hydrological modelling of spatial and temporal changes of blue and green water resources in Javanmardi watershed using SWAT model

نویسنده [English]

  • Navid Hosseinzadeh 1
1
2
چکیده [English]

Comprehensive evaluation of water resources in spatial and temporal scales may provide an effective strategy to understand the renewable water resources and an optimal management of the watersheds. In this study, SWAT model was used to estimate the components of blue and green water resources (green water storage and flow) in Javanmardi watershed. For this purpose, monthly runoff was first simulated using SWAT model and SUFI-2 algorithm was then used for the calibration and validation. Runoff simulation results were satisfactory such that the values of R2 and NS values in the validation step were 0.75 and 0.74, respectively, showing that the model has properly simulated the monthly runoff. The amounts of blue water in the central and eastern parts of the watershed were less than 40 mm per year, whereas in the southern altitudes, northwest and western parts of the watershed, it was more than 60 mm per year. The northern sub-basins of the study area had the lowest values of green water flow (from 400 to 451 mm year-1) and then the central parts had relatively greater values of green water flows than the northern parts. The simulated green water storage in most sub-basins was more than 81 mm where the maximum value of that was 142 mm year-1. The results of the hydrological component estimation provide valuable information about the spatial (in sub-basin scale) and temporal (annual and monthly) distribution of water resources which can be useful for long-term planning and optimal management of the watersheds.

کلیدواژه‌ها [English]

  • water resources
  • Hydrological components
  • Uncertainty
  • SUFI-2 algorithm
1.Abbaspour, K. 2014. SWAT-CUP2012: SWAT Calibration and Uncertainty Programs-A User
Manual. Eawag, Swiss Federal Institute of Aquatic Science and Technology, Department of
Systems Analysis. Integrated Assessment and Modelling (SIAM), Duebendorf, Switzerland.
2.Akhavan, S., Abedi Kopai, J., Mousavi, S.F., Abbaspour, K., Afuni, M., and Eslamian, S.S.
2010. Blue water and green water prediction in Hamedan-Bahar catchment using the SWAT
model. J. Sci. Tech. Agr. Nat. Res. 53: 8-23.
3.Besalatpour, A. 2012. Modelling of soil erosion hazard in the Bazoft watershed using fuzzy
logic algorithm, SAWT model and Genetic algorithm- Fuzzy clustering. Ph.D. thesis,
Department of Soil science, College of Agriculture, Isfahan University of Technology,
Isfahan, Iran. (In Persian)
4.Falkenmark, M. 1997. Meeting water requirements of an expanding world population.
Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Biol. Sci. 352: 929-936.
5.Falkenmark, M. 2003. Freshwater as shared between society and ecosystems: from divided
approaches to integrated challenges. Philosophical Transactions of the Royal Society of
London. Biol. Sci. 358: 2037-2049.
6.Falkenmark, M., and Rockström, J. 2006. The new blue and green water paradigm: Breaking
new ground for water resources planning and management. J. Water Resour. Plan. Manag.
132: 129-132.
7.Faramarzi, M., Abbaspour, K.C., Schulin, R., and Yang, H. 2009. Modelling blue and green
water resources availability in Iran. Hydrol. Proc. 23: 486-501.
8.Liu, X.F., Ren, L., Yuan, F., Singh, V., Fang, X., Yu, Z., and Zhang, W. 2009. Quantifying
the effect of land use and land cover changes on green water and blue water in northern part
of China. Hydrol. Earth Sys. Sci. 13: 735-747.
9.Neitsch, S., Arnold, J., Kiniry, J., and Williams, J. 2011. Soil and water assessment tool:
theoretical documentation, version 2009, in Texas Water Resource Institute, USA, 618p.
10.Nikudel, M. 2012. Modeling of water yield in Zayandeh Rud River Basin using SWAT
model, M.Sc. thesis, College of Natural Resources, Isfahan University of Technology,
Isfahan, Iran. (In Persian)
11.Oki, T., and Kanae, S. 2006. Global hydrological cycles and world water resources. Sci.
313: 1068-1072.
12.Schuol, J., Abbaspour, K.C., Srinivasan, R., and Yang, H. 2008a. Estimation of freshwater
availability in the West African sub-continent using the SWAT hydrologic model. J. Hydrol.
352: 30-49.
13.Schuol, J., Abbaspour, K.C., Yang, H., Srinivasan, R., and Zehnder, A.J. 2008b. Modeling
blue and green water availability in Africa. Water Resour. Res. 44: 1-18.
14.Zang, C., Liu, J., Jiang, L., and Gerten, D. 2013. Impacts of human activities and climate
variability on green and blue water flows in the Heihe River Basin in Northwest China.
Hyd. Earth Sys. Sci. Dis. 10: 9477-9504.
15.Zang, C., Liu, J., Velde, M., and Kraxner, F. 2012. Assessment of spatial and temporal
patterns of green and blue water flows under natural conditions in inland river basins in
Northwest China. Hyd. Earth Sys. Sci. Dis. 16: 2859-2870.