تشکیل و تحول خاک‌های متشکله بر روی رسوبات کواترنر در بخشی از دشت ارومیه

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 بیکار

2 استادیار

چکیده

رسوبات کواترنر بخش عمده‌ عرصه‌های کشاورزی و منابع طبیعی منطقه ارومیه را به خود اختصاص داده‌اند. به منظور بهره‌برداری بهینه و پایدار از این اراضی، چگونگی تشکیل، شناخت خصوصیات فیزیکوشیمیایی و کانی‌شناسی این خاک‌ها ضروری است. در این مطالعه 8 خاکرخ در خاک‌های متشکله بر رسوبات کواترنر منطقه ارومیه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که این خاک‌ها به علت فرایندهای متوالی فرسایش ورسوب‌گذاری دارای ضخامت و تحول کمی می‌باشند. توالی فرایندهای فرسایش-رسوب‌گذاری و خاکسازی در دوره‌های مختلف منجر به تشکیل توالی افق‌های کلسیک و لایه‌های رسوبی در اعماق زیاد این خاکرخ‌ها شده است و این افق‌های مدفون احتمالاً بیانگر تغییرات اقلیمی در طول کواترنر هستند که در خلال نوسانات اقلیمی در دوره‌های مرطوب، انحلال و جابجایی کربنات و در دوره‌های خشکی، رسوب و تجمع کربنات رخ داده است. نتایج کانی‌شناسی رس نشان داد که کانی‌های غالب منطقه مورد مطالعه عمدتاً شامل، اسمکتایت، کائولینایت، ایلایت، کلرایت و ورمی‌کولایت می‌باشند. ایلایت، کلرایت و کائولینایت عمدتاً منشا موروثی و ورمی‌کولایت منشا پدوژنیک داشت. همچنین کانی اسمکتایت دارای هر سه منشا، موروثی، نوتشکیلی و تغییر شکل بود و فراوانی آن با عمق افزایش یافت. منشا اسمکتایت در افق‌های مدفون به تغییر شکل ایلایت نسبت داده شد و با توجه به لزوم شرایط رطوبتی نسبتاً زیاد برای هوازدگی ایلایت، وقوع این فرایند به اقلیم مرطوب‌تر گذشته نسبت داده شد. بنابراین نتایج بدست آمده از این تحقیق می‌تواند راهنمایی برای شناسایی تغییرات اقلیمی وقوع یافته در منطقه مورد مطالعه باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Formation and evolution of soils formed on Quaternary sediments in some parts of Urmia Plain

نویسندگان [English]

  • Parisa Farzamnia 1
  • shahram Manafi 2
  • Hamidreza Momtaz 2
1
2
چکیده [English]

Quaternary sediments have occupied most of the agricultural and natural resources of urmia region. Recognition of physicochemical and mineralogical properties of these soils is essential to optimum and stable use of these lands. In this study, eight soils profiles excavated on Quaternary sediments of Urmia region were investigated. The results showed that little thickness and evolution of studied soil was possibly due to the sequential soil erosion and sedimentation processes.Consecutive erosion-deposition processes at different periods led to the formation of calcic horizons and sedimentary layers in lower depths indicating climatic fluctuation, along with dissolution and translocation of carbonate in wetter periods as well as its deposition and accumulation in drier periodsClay mineralogical results revealed smectite, kaolinite, illite, chlorite and vermiculite as dominant clay minerals in the study area. Illite, cholorite and kaolinite mainly considered as inheritance fromthe parent materials while pedogenic formation explain the presence of vermiculite. Moreover, smectites was found to have three origins of inheritance, neoformation and transformation and its abundance was increased with depth. The origin of smectite in the buried horizons was attributed to the illite transformation. According to the heavy moisture demand on illite weathering, the occurrence of this process can be associated with more humid condition during the past climate. So the achieved results of present study can be a clue to recognize the climatic changes in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quaternary
  • clay mineralogy
  • Climate Change
  • Urmia plain