تأثیر فرسایش خندقی بر رطوبت خاک در دو کاربری مرتع و زراعت دیم رها شده در زمین های لسی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کال‌شور استان گلستان)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه مازندران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد گرایش آبخیزداری

چکیده

افزایش خشکی خاک دامنه‌ها و زمین‌های اطراف خندق سبب تشدید فرسایش خندقی می‌شود که در نهایت محیط را به سمت بیابانی‌شدن سوق می‌دهد. مقدار رطوبت خاک در عمق‌ها و موقعیت‌های گوناگون زمین‌های اطراف خندق و در کاربری‌های گوناگون متأثر از فرسایش خندقی متفاوت است. این امر برای پایداری اکوسیستم در مناطق خشک و نیمه خشک اهمیت بسزایی دارد. بنابراین درک رفتار رطوبتی خاک در مواقع خشک و بحرانی سال جهت ارائه پیشنهادات مدیریتی بر پایه حفاظت زیستی و احیای پوشش گیاهی زمین‌های اطراف خندق، ضروری است. در این پژوهش یک خندق شاخص در کاربری زراعت دیم رها شده و یک خندق شاخص دیگر در کاربری مرتع انتخاب شدند. برای هر خندق، نمونه‌های خاک از قسمت‌های پیشانی خندق، 50 درصد طول خندق و انتهای خندق، در محل‌های دیواره و به فاصله های 200 و 500 سانتی‌متری از لبه خندق، و از دو عمق سطحی (0-30 سانتی‌متر) و زیرسطحی خاک (30-100 سانتی‌متر) در فصل تابستان (هر 15 روز یکبار) با 3 تکرار برداشته شدند و مقدار رطوبت آنها تعیین گردیدند. نتایج نشان دادند که محتوای رطوبت خاک در دو کاربری یاد شده با افزایش فاصله از لبه خندق، و همچنین با افزایش عمق در اطراف خندق افزایش می‌یابد. همچنین طی دوره پژوهش در مدت زمان یکسان، میانگین رطوبت خاک اطراف خندق واقع در کاربری مرتع نسبت به کاربری زراعت دیم رها شده بیشتر بود. بنابراین می‌توان بیان نمود که پوشش مرتعی اراضی لسی نقش مؤثری در جلوگیری از تبخیر رطوبت خاک ناشی از فرسایش خندقی دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Influence of gully erosion on soil moisture of abandoned farming dry land and rangeland in loess land (Case study: Kale-Shour watershed, Golestan Province)

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Kardel 1
  • Alireza Tajari 2
1
2
چکیده [English]

Increased soil dryness of hillsides and lands around the gully causes the aggravation of the gully erosion which leads to the desertion of the environment. Soil moisture contents are various in different soil depths, gully positions, and in various land uses. These are fundamental for ecosystem sustainability in arid and semi-arid area. Therefore, understanding the behavior of soil moisture in dry and critical periods is necessary for gully erosion management based on biological conservation and restoration of vegetation around the gully. Thus, in this research two typical gullies were chosen, one in abandoned dry farming land and another one in the rangeland. Soil samples were taken from the land around the headcuts, 50% of the length and the end of the gully at the wall locations, and 200 and 500 cm away from the edge of the gully, and from two different depths; surface (0-30 cm) and subsurface soil (30-100 cm) in summer (once every fifteen days), and soil moisture of samples were determined. The results showed that soil moisture content increased with increased distance from the edge of the gully, and also by increased depth around gully in the both mentioned land uses. Simultaneously, the average soil moisture in the gully of the rangeland was greater than in the gully of the abandoned farming dry land. In summary, it is safe to say that rangeland of loess land plays an effective role to prevent soil moisture evaporation which is the result of the gully erosion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • gully erosion
  • Land use
  • ecosystem sustainability
  • Desertification