بررسی اثر انواع اسیدهای آلی با وزن مولکولی پایین ‌در آزاد‌سازی فسفر از سنگ فسفات

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد

2 عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه

3 عضو هیات علمی دانشگاه گنبد کاووس

چکیده

به منظور بررسی تأثیر اسیدهای آلی با وزن مولکولی پایین بر حل‌پذیری سنگ فسفات جهت استفاده مستقیم در فعالیت-‏های کشاورزی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با فاکتور نوع اسید آلی شامل استیک، سالسیلیک، ‏مالیک، سیتریک و اگزالیک و پنج غلظت اسید (5/0، 1، 2، 5 و 10 میلی‌مولار) و تیمار شاهد (بدون اسید) بر روی دو نوع سنگ ‏فسفات (آذرین یزد و رسوبی یاسوج) در سه تکرار انجام گردید. نتایج نشان داد کاربرد اسیدهای آلی با وزن مولکولی پایین باعث ‏آزادسازی مقادیر زیادی فسفر از هر دو نوع سنگ فسفات شد. در بین اسیدهای آلی، اسید سیتریک و اگزالیک مؤثرتر از بقیه بودند. ‏در نوع آذرین یزد اسید سیتریک میزان فسفر محلول را به‌طور میانگین از 21 به 487 میکرو‌گرم بر لیتر افزایش داد و در نوع ‏رسوبی یاسوج در حضور اسید اگزالیک، میزان فسفر محلول از 36 به 400 میکرو‌گرم بر لیتر افزایش یافت. با افزایش غلظت ‏اسیدهای آلی میزان فسفر محلول به‌طور معنی‌داری (01/0‏p <‎‏) در هر دو سنگ فسفات افزایش یافت و به‌طور میانگین از 21 به ‏‏888 میکرو‌گرم بر لیتر در نوع آذرین یزد و از 36 به 546 میکرو‌گرم بر لیتر در نوع رسوبی یاسوج رسید. میزان فسفر محلول 200 ‏میکرو گرم بر لیتر (حد بحرانی فسفر برای رشد گیاهان) برای نوع آذرین و رسوبی به‌ترتیب در محدوده غلظت 5/0 و 5 میلی‌مولار ‏اسیدها بدست آمد. در نتیجه می‌توان گفت میزان آزادسازی فسفر علاوه بر نوع و غلظت اسیدهای آلی به ترکیبات تشکیل دهنده ‏سنگ فسفات نیز بستگی دارد. ‏

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of low-molecular-weight organic acids on phosphorus release from phosphate rock

نویسندگان [English]

  • ebrahim rahimpour 1
  • Mir Hassan Sadaghiani 2
  • Abdollatif Gholizadeh 3
1 MS Student, Department of Soil Science
3 Faculty of Agriculture, Gonbad Kavoos University
چکیده [English]

In order to study the effect of low-molecular-weight organic (LMO) acids on phosphate rocks ‎solubility for direct use in agricultural activities, a factorial experiment was conducted at ‎completely randomized design‏ ‏in three replication. LMO acids were acetic, salicylic, malic, oxalic ‎and citric at five concentration levels (0.5, 1, 2, 5 and 10 mM) and a control (no acid), on two ‎phosphate rocks (RP) including igneous of Yazd (RPi) and sedimentary of Yasooj (RPs). Results ‎showed that use of low-molecular-weight organic acids caused to release large amounts of ‎phosphorus from both phosphate rocks. Among organic acids, citric and oxalic were more ‎effective than others. Citric acid increased soluble P from 21 to 487 µg/L in RPi, and oxalic acid ‎increased soluble P from 36 to 400 µg/L in RPs. With increasing concentration of organic acids ‎from 0 to 10 mM, soluble P increased significantly in both phosphate rock. As soluble P increased ‎from 21 to 888 µg/L in RPi and from 36 to 546 µg/L RPs. The sufficiency level of soluble P for ‎most plants (200 µg/L) was found in the 0.5 and 5 mM of LMO acids for RPi and RPs, ‎respectively. It is concluded that the release of phosphate from RP was affected by types and ‎concentrations of organic acids, and composition of RP.‎

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citric
  • Organic acids
  • Oxalic
  • Phosphate Rock
  • Phosphorus ‎