ایجاد توابع انتقالی شبه‌پیوسته برای برآورد منحنی نگه‌داشت آب خاک با استفاده از روش درخت M5

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه بوعلی سینا-همدان.

چکیده

سابقه و هدف: اخیرا توابع انتقالی شبه‌پیوسته (PC-PTF) برای برآورد منحنی نگه‌داشت آب خاک (SWRC) معرفی شده‌است. این توابع به‌شدت به قدرت الگوریتم‌های یادگیری ماشین حساس هستند. روش درخت M5 مشابه درخت‌های رگرسیون است، که توابع خطی در برگ‌های آن قرار دارند و دارای قدرت بالایی در ایجاد توابع انتقالی است. با این وجود تاکنون از این روش برای ایجاد PC-PTF برای طیف وسیعی از بافت‌های خاک استفاده نشده است. همچنین، کارایی برخی متغیرهای ساختمان خاک در بهبود PC-PTFها بررسی نشده است. علاوه‌بر‌این، وابستگی توزیع خطای PC-PTFها به عوامل مختلف مورد بررسی عمیق قرار نگرفته است. بنابراین اهداف این مطالعه ایجاد توابع انتقالی شبه پیوسته با استفاده از روش M5، بررسی تأثیر متغیرهای ساختمان خاک بر عملکرد این توابع و بررسی وابستگی خطای این توابع به عوامل مختلف بود.
مواد و روش‌ها: تعداد 120 نمونه خاک از استان‌های تهران و همدان از عمق 15 تا 60 سانتی‌متری با کاربری زراعی، باغی و مرتع برداشت شد. بافت خاک، جرم مخصوص ظاهری (BD) ، SWRC، هدایت هیدرولیکی اشباع (Ks) ، مواد آلی (OM) ، میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها (MWD) و مقاومت فروروی در مکش 300 هکتوپاسکال (PR300) اندازه‌گیری شد. 13 تابع انتقالی شبه‌پیوسته، با هر کدام از روش‌های درخت M5 و رگرسیون غیر خطی، در قالب 3 گروه متغیر ورودی، برای برآورد SWRC ایجاد شد. توزیع‌خطای تمام توابع‌انتقالی شبه‌پیوسته براساس آماره‌ مجذور میانگین مربعات خطا بر روی مثلث بافت خاک ترسیم شد.
یافته‌ها: در تابع اول، مکش خاک به‌عنوان تنها تخمین‌گر مورد استفاده قرار گرفت. رگرسیون غیرخطی مدل قابل قبولی برای تابع اول با ضریب تعیین 718/0 ایجاد کرد. در توابع شبه‌پیوسته 3 تا 6 اجزای بافت، BD و رطوبت FC (مکش 300 هکتوپاسکال) و PWP (مکش 15000 هکتوپاسکال) برای برآورد SWRC مورد استفاده قرار گرفتند. ضریب تعیین این توابع 719/0 تا 990/0 به‌دست آمد که بهبود عملکرد برآورد SWRC را نشان داد. در روش M5، استفاده از رطوبت FC موجب بهبود قابل توجه عملکرد مدل گردید و با مجذور میانگین مربعات 015/0 و cm3cm-3 020/0، و ضرب تعیین 987/0 و 973/0 به‌ترتیب در مراحل آموزش و اعتبارسنجی، یک مدل بهینه‌ را ایجاد کرد. در روش M5، هر تابعی که از Ks و MWD به‌عنوان تخمین‌گر استفاده کرد، بهبود معنی‌داری نسبت به تابع 4 که از اجزای بافت خاک و BD به‌عنوان تخمین‌گر استفاده کرده بود، نشان داد. مقادیر آماره آکائیک در هر دو مرحله آموزش و اعتبارسنجی در روش M5 نسبت به رگرسیون غیرخطی، به‌ترتیب به‌میزان 37 تا 283 درصد و 111 تا 157 درصد کمتر به دست آمد. توزیع خطا بر روی مثلث بافت خاک، هیچ وابستگی به بافت خاک نشان نداد، ولی به روش ایجاد توابع شبه‌پیوسته و متغیرهای ورودی مرتبط بود.
نتیجه‌گیری: می‌توان با روش‌های هوش مصنوعی قدرتمند یک مدل جامع برای SWRC ایجاد کرد، که باعث عدم نیاز کاربران به مدل‌های مختلف SWRC مانند ون‌گنوختن برای خاک‌های مختلف خواهد بود. استفاده از مجموعه‌ای از متغیرهای بافت و ساختمان خاک باعث افزایش دقت برآورد SWRC می‌گردد. ولی آن‌دسته از متغیرهای ساختمانی، که شاخصی از توزیع اندازه منافذ هستند، برای برآورد SWRC مناسب‌تر بودند. تاثیر بیشتر FC، در بهبود برآورد SWRC نسبت به PWP، کارایی بیشتر رطوبت در مکش‌های میانی در برآورد SWRC را نشان داد. الگوریتم قوی روش درخت M5 برخی الگوهای روابط میان متغیرهای ورودی و خروجی که توسط روش رگرسیون غیرخطی قابل تشخیص نبود، را تشخیص داد. با توجه به وابستگی توزیع خطا بر روی مثلث بافت خاک، به روش ایجاد توابع شبه‌پیوسته و متغیرهای ورودی، باید نقشه‌های توزیع خطا را بر اساس فاکتورهای مذکور دسته‌بندی نمود

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Creating semi-continuous pedotransfer functions for estimating soil water retention curve using the M5 tree method

نویسندگان [English]

  • Reza Kiani 1
  • Hossein Bayat 2
1 Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran.
2 Department of Soil Science and Engineering, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
چکیده [English]

Background and Objectives: Recently, pseudo-continuous transfer functions (PC-PTFs) have been introduced for estimating soil water retention curve (SWRC). The M5 tree method is similar to regression trees, where linear functions are located in its leaves, and it has a high capability in creating transfer functions. These functions are highly sensitive to the power of machine learning algorithms. However, so far, the powerful M5 tree method has not been used to develop PC-PTFs for a wide range of soil textures. Additionally, the effectiveness of some soil structural variables in improving PC-PTFs has not been investigated, so far. Furthermore, the dependency of the error distribution of PC-PTFs on soil textural triangles to various factors has not been deeply examined. Therefore, the objectives of this study were to develop PC-PTFs using the M5 method, investigate the effect of soil structural variables on the performance of these functions, and examine the error dependence of these functions on different factors.
Materials and Methods: A total of 120 soil samples were collected from depths of 10 to 60 centimeters, with agricultural, orchard, and pastureland uses of Tehran and Hamedan provinces, and soil texture, bulk density (BD), SWRC, saturated hydraulic conductivity (Ks), organic matter (OM), mean weight diameter (MWD) of soil aggregates, and penetration resistance at 300 hectopascals (PR300) were measured. Thirteen PC-PTFs, in three groups of inputs, were developed to estimate SWRC, using M5 tree and non-linear regression methods. The error distribution of all PC-PTFs was plotted on the soil texture triangle, according to root mean square error (RMSE).
Results:
In the first function, soil suction was used as the only estimator. A non-linear regression model produced an acceptable model for the first function with a R2 of 0.718. In PC-PTFs 3 to 6, components of soil texture, BD, and FC (at 300 hPa matric suction) and PWP (at 15000 hPa matric suction) moisture contents were used to estimate SWRC. The R2for these functions ranged from 0.719 to 0.990, indicating an improvement in the performance of SWRC estimation. In the M5 method, the use of FC significantly improved the model performance and created an optimal model, resulting in RMSE of 0.015 and 0.020 cm³cm⁻³, and R² of 0.987 and 0.973 in the training and validation stages, respectively. In the M5 method, any function using Ks and MWD as estimators showed significant improvement compared to PC-PTF4, which used soil texture components and BD as estimators. The AIC values in both training and validation stages in the M5 method were 37% to 283% and 111% to 157% lower compared to non-linear regression, respectively. The error distribution on the soil texture triangle showed no dependence on soil texture but was related to the method of creating PC-PTFs and relevant input variables.
Conclusions: A powerful artificial intelligence methods can be employed to create a comprehensive model for SWRC. This would eliminate the need for users to rely on various SWRC models such as van Genuchten for different soils. Incorporating a set of soil texture and structure variables increases the accuracy of SWRC estimation. However, among structural variables, those indicating pore size distribution were more suitable for SWRC estimation. The greater impact of FC compared to PWP demonstrated the higher efficiency of moisture in intermediate matric suctions for SWRC estimation. The robust algorithm of the M5 tree method identified some patterns of relationships between input and output variables that were not detectable by non-linear regression. Considering the dependence of error distribution on the soil texture triangle to the method of creating PC-PTFs and input variables, categorizing error distribution maps should be done based on the mentioned factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Estimation error map
  • Field capacity moisture content
  • Non-linear regression
  • Organic matter
  • Saturated hydraulic conductivity